Münasibətlər korlansa, Rusiyanın Ankara ilə əməkdaşlığı riskə girə bilərmi?
Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov yenidən erməni xislətini ortaya qoyub. Bu dəfə Lavrov Türkiyəni hədəfə alıb. Ermənipərəst nazir mətbuat konfransında Ankaranın Kiyevə dronlar satması ilə bağlı məlumatı şərh edərkən deyib ki, Rusiya Türkiyə və digər ölkələri Ukraynada militarist ab-havanı qızışdırmaqdan çəkinməyə çağırır. “Kiyevdəki rejim ağılsız addımlar ata bilər ki, bunun da axırı pis qurtaracaq. Dərhal deyim ki, əlaqə qurduğumuz bütün məsul ölkələrə - Türkiyə də bunlardan biridir - Kiyevin döyüş ruhlu bəyanatlarını təhlil etməyi qətiyyətlə tövsiyə edirik və onları bu militarist duyğuları bəsləməmək üçün xəbərdar edirik”.
Rusiya XİN başçısı ABŞ-a məxsus hərbi gəmilərin Qara dənizə keçidini də pisləyib. O “Vaşinqtonun Ukraynada hansı məqsədlər güddüyünü bilmirəm”, - deyə açıqlama verib. Aydındır ki, Türkiyənin Kiyevə siyasi və hərbi dəstəyindən Moskva narazıdır. Amma nədənsə bu narazılığı ermənipərəst Lavrov dilə gətirdi.
Xatırladaq ki, Rusiyanı qıcıqlandıran əsas məsələ Ukrayna prezidenti Zelenskinin Türkiyəyə səfəri olub. Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski Türkiyəyə səfər edərək bu ölkənin dövlət başçısı Rəcəb Tayyib Ərdoğanla görüşüb. Ukraynanın şərqindəki vəziyyətə toxunan Ərdoğan bildirib ki, bu barədə Zelenski ilə fikir mübadiləsi aparıb və inanır ki, böhranı siyasi yolla aradan qaldırmaq olar. Türkiyə prezidenti vurğulayıb ki, Minsk razılaşmaları çərçivəsində Ukraynanın şərqində gərginliyi azaltmaq vacibdir. Ukrayna və Türkiyənin müdafiə sahəsində əməkdaşlığını isə Ərdoğan “vacib element” adlandıraraq, onun hansısa üçüncü dövlətin əleyhinə yönəlmədiyini vurğulayıb.
Görüşü təhlil etsək görərik ki, Ərdoğan münaqişənin hərb yox, sülh yolu ilə həllinə üstünlük verdiyini deyib. Belə isə Lavrov hansı qızışdırıcılıqdan danışır? Rusiya-Türkiyə arasındakı gərginliyin səbəblərindən biri də ABŞ gəmilərinin Qara dənizə girməsidir. Azərbaycan tərəfini düşündürən suallardan biri də budur ki, iki tərəfdaş ölkə arasında münasibətlərin gərginləşməsi Dağlıq Qarabağdakı vəziyyətə necə təsir edəcək? Münasibətlər korlansa, Rusiyanın Qarabağ, Suriya və Liviyada Ankara ilə əməkdaşlığı riskə girə bilərmi?
Elxan Şahinoğlu: “Bir müddət sonra Rusiyada başa düşəcəklər ki...”
Mövcud durumu qiymətləndirən politoloq Elxan Şahinoğlu “Yeni Müsavat”a açıqlamasında bildirdi ki, Rusiya rəsmiləri başlarını itirib, ünvanı da səhv salıblar: “Ərdoğanı bu cür mesajlarla qorxutmaq olmaz. Nəinki Türkiyə, bütün normal dövlətlər, o cümlədən Azərbaycan Ukraynanın ərazi bütövlüyünü tanıyır, Krımı Ukraynanın ərazisi hesab edir. Türkiyə müstəqil dövlətdir, Ukrayna ilə əlaqələri intensivləşdirir, Ukraynaya silah satır, Krımın ilhaqını tanımır. Ancaq o da faktdır ki, Ərdoğan Zelenski ilə görüşündə Rusiya əleyhinə heç bir fikir səsləndirmədi və Rusiyanın adını belə çəkmədi. Etik qaydalara əməl etdi. Ancaq görünür, Türkiyənin Ukraynaya verəcəyi dəstək Rusiyanı bu şəkildə qıcıqlandırıb. Gəlib başqa ölkənin torpağını işğal edib, digər bir ölkəyə qarşı isə ittihamlar səsləndirir. Bu, Türkiyəni qorxutmaq məqsədi daşıyır. Ardınca Rusiyanın əl atdığı yollara baxın, öz vətəndaşlarını Türkiyəyə getməməyə çağırıb, pandemiya baxımından təhlükəli yer olduğunu bildirib. Bir qədər sonra Türkiyə pomidorunun idxalına da qadağa qoya bilərlər. Pomidor qadağasını Azərbaycana qarşı da istifadə edirdi, ancaq o mərhələ artıq geridə qaldı. İndi Rusiyadan kimsə qorxmur, çəkinmir. Rusiya özünü düşünsün ki, bu cür siyasətlə özündə mərkəzdənqaçma meylləri güclənə bilər”.
Politoloq vurğuladı ki, Ukrayna ilə savaş Rusiyanın özünə də baha başa gələ bilər: “Getdikcə digər dövlətlərdən Ukraynaya dəstək artır, Krımı Ukrayna ərazisi kimi tanıyırlar. Rusiya artıq kimisə təkləyə bilməz, Türkiyə ətrafında türkdilli dövlətlərin ciddi bir bloku yaranır. Azərbaycan da Rusiyanın siyasətindən narazıdır. Prezident İlham Əliyev də aprelin 13-də beynəlxalq ekspertlərlə keçirdiyi görüşdə bildirdi ki, «İsgəndər» raketləri ilə bağlı Putinlə danışıb, lakin o, heç bir aydınlıq gətirməyib. Rusiya artıq heç kimi qorxuda bilməz. Doğrudur, bir çox ölkələr Rusiya ilə əməkdaşlıqda maraqlıdır. Lakin Rusiya müxtəlif ölkələrdə separatçılara dəstək verəndə, torpaqları ilhaq edəndə anlamalıdır ki, heç kim onun yanında dayanmayacaq”.
Ukrayna məsələsində Rusiya ilə Türkiyə arasında yaranan gərginliyin, bu iki ölkənin Suriyada, Liviyada, Qarabağdakı əməkdaşlığına zərbə vura biləcəyi ehtimalına toxunan politoloq vurğuladı ki, onsuz da Rusiya Qarabağda Azərbaycana kifayət qədər problem yaradıb: “Rusiya Suriyada İdlib şəhəri ətrafında Türkiyəyə müəyyən problemlər yaratmaq istəyə bilər. Hesab edirəm ki, bir müddət sonra Rusiyada Zelenskinin Türkiyəyə səfərini unudacaqlar və başa düşəcəklər ki, Türkiyə ilə əməkdaşlıq Rusiya üçün vacibdir. Rusiya ilə əməkdaşlıq da Türkiyə üçün vacibdir. Rusiyanın beynəlxalq aləmdə elə çox dostu yoxdur. Türkiyə isə rəsmi Moskva üçün strateji tərəfdaşdır ”.
ABŞ hərbi gəmilərinin Qara dənizə daxil olması ilə bağlı Rusiyanın Türkiyədən narazılığına münasibət bildirən E.Şahinoğlu dedi ki, bu məsələdə Türkiyə qınana bilməz: “Qara dənizə giriş qaydalarla tənzimlənir, onlardan Türkiyə də kənara çıxa bilməz. Türkiyə boğazların qapısını bağlaya bilməz. ABŞ gəmilərinin Qara dənizə daxil olması ilə bağlı Rusiya Türkiyəni qınaya bilməz. Ərdoğan Zelenski ilə görüşdə də açıq dedi ki, müharibənin əleyhinədir. Belə olan halda, Rusiya Ərdoğandan nə istəyir?” (Yeni Müsavat)
