Əgər bir şəxs özündə və ya ailənin bir üzvündə yeni COVID əlamətlərindən birini hiss edərsə, yoluxmasına şübhələnərsə, iş yerində və ya ünsiyyətdə olduğu insanlardan kimdəsə virus aşkarlanarsa, dərhal özünü evdə təcrid etməlidir və bəzi ehtiyat tədbirləri görməlidir.
Medicina.az vəziyyətə uyğun davranış və yardım bəndlərini tərtib edib.- Dərhal, gözləmədən və gün itirmədən 103 və 1542 (TƏBİB) qaynar xətlərinə (yaxşı olar ki, şəhər telefonu ilə zəng edəsiniz, uzun növbələr var) zəng edərək virus əlamətləri keçirdiyinizi bildirib test tələb edirsiniz. Özünüzü növbəyə yazdırın və gün ərzində təcili yardıma dəfələrlə zəng edib özünüzü xatırladın. Zaman itkisinə yol verməyin.
Təcili yardım test üçün gecəyarı da gələ bilər. Əgər qeydiyyatda olduğunuz ərazi üzrə təcili yardım stansiyasının nömrəsini bilirsinizsə, ora da məlumat verin.
- Daha sonra qeydiyyatınız üzrə poliklinikaya zəng edib yaşayış yeriniz üzrə sahə həkimi və terapevti tapın, məlumat verib ilkin tibbi müdaxilə və müalicə sxemi istəyin. Sizi qeydə alsınlar və nəzarətdə saxlasınlar.
- Təcili yardım gələnə kimi özəl klinikalardan birinə (ikiqat maska, əlcək taxmaq və tək getmək şərtilə) gedib rentgen etdirin. Hər ehtimala qarşı ümumi qan, qanda C reaktiv zülal analizi verdirin.
Əgər rentgen nəticəsində pnevmoniya aşkarlanarsa, yubatmadan KT müayinədən keçin, sonra evə qayıdın.
Xəstəxanaya gedib-gələrkən ictimai nəqliyyatdan istifadə etməyin.
KT və rentgen cavablarınızı ailə içindən olmayan biri götürüb öncədən danışdığınız pulmonoloqa apararaq (özəl klinikada da olar) ödənişli də olsa, göstərib, müvafiq müalicəni yazdırmaq və o reseptə uyğun müalicəyə başlamaq lazımdır.
- Təcili yardım gəlmədikdə onlara zəng edib testin nə vaxt olacağını soruşun, tezləşdirin. Eləcə də TƏBİB və bütün digər qaynar xətlərə yenidən zəng edin.
- Ailə içində yaşlı, xroniki xəstəliyi olan nənə-baba, ana-ata varsa və ayrı bir bağ evi, qeydiyyatda olduqları rayon evi olarsa, onları ora göndərib, izolə edə bilərsiz.
- Evin içində dəsmal, sabun, qab, stəkan, əşyalar, yataq, otaq ayırın. Otağınız daim havalı olmalıdır, pəncərələri açıq saxlayın.
- Siz və ailə üzvlərinizdən heç kim market, aptek, poçt, banka getməməli, qonşu və qohumlarla ünsiyyəti dayandırmalıdır.
- Ərzaq və ya dərmanlarınızı almağı qonşulardan xahiş edə bilərsiniz. Onlar zənbili qapıya qoyub gedə bilərlər. Dərmanları onlayn sifariş edin. Kuryerə 1 metrdən çox yaxınlaşmayın.
- Test götürülənə və cavab çıxana qədər vəziyyətinizə uyğun bu spesifik müalicəni edə bilərsiz:
- Qızdırma varsa, Parasetamol - gündə 2 dəfə
- Gecə yatmazdan əvvəl Nimesil - iltihab əleyhinə
- Bol ət bulyonu (sadə), meyvə suları, kompot, limonlu zəncəfilli çay, bitki çayı, dəmləməsi və s. içmək
- Çox uzanmamaq, idman, tənəffüs gimnastikası etmək. Gecələr çıxıb hava ala, gəzə bilərsiniz.
- Gündə 5 dəfə hərarəti və təzyiqi ölçüb qeyd etmək (yazın)
- Sakitləşmək üçün valerian və ya digər əsəb sakitləşdirici dərman için.
- Virusa qarşı immun dəstəkləyici Arbidol (tapılsa), olmasa Ergeferon. Gündə 2 tablet - dil altında sovurmaqla
- Poliklinikadan tibb bacısı çağıra bilirsinizsə (o xüsusi geyimdə olmalıdır), gündə 1 dəfə sistem: Vitamin C yüksək doza, dimedrol, ringer məhlulunda. Yoxdursa, ailədən kimsə əzələ daxili Vitamin C inyeksiyası etsin.
- Sink preparatı - immunitet üçün
- İtburnu dəmləməsi - su əvəzi için
- Burunu və boğazı qarqara etmək, yumaq gündə 5 dəfə - duzlu su, sodalı su, natri xlor ilə
- Apteklərdən Tamiflyu adlı preparat tapa və əldə edə bilsəniz, qəbul edə bilərsiniz - bu dərman donuz qripi dövründə müalicə üçün təyin olunurdu
- Pnevmoniya varsa, antibiotik mütləqdir. Onu da ya sahə həkiminiz, ya da özəl olaraq müraciət etdiyiniz həkim pulmonoloq yazacaq. Amma daha çox Azitromisin 500 dozalı antibiotik istifadə olunur.
- Ağciyərlərdə bəlğəm və alveolların dolması varsa, ACC toz halında dərmanı içə bilərsiniz, o bəlğəmin yumşalmasını təmin edir.
- Boğulma, nəfəs darlığı. 3-5 gün ərzində yüksək hərarət, göyərmə, yataqdan qalxa bilməmək kimi ağırlaşma zamanı dərhal təcili yardımı çağırıb hospitəlizə olunmalı. Xəstəxanaya getməkdən qorxmayın, əksinə bunu tələb edin.
Əlavə qeydlər:
- Testin gec götürüldüyü məlumdur, 103 götürdüyü testin cavabı 3-4 günə çıxa bilər. Əgər maddi imkanınız varsa, özünüzə görə narahatsınızsa və hər şeyin tez həll olmasını istəyirsinizsə, özəl laboratoriyalarda yaxma testi verdirib 24 saata cavabı ala bilərsiniz.
- İmkan varsa, inhalyasiya aparatı alıb, təlimatına uyğun ağciyər problemlərində evdə istifadə edin, o zaman boğulma və nəfəs tıxanması azalacaq
Eləcə də imkan varsa, elektron termometr, tonometr (təzyiq ölçən aparat), eləcə də imkan varsa, apteklərdə satılan Pulse Oximeter adlı mini cihazı ala bilərsiniz.
Bu cihaz qanda oksigenin miqdarını göstəririr. Normal fəaliyyət göstərən ağciyərlərdə bu göstərici 95-100 olur.
Bütün bunlar hər bir xəstə üçün lazımi kiçik cihazlardır, hansı ki, hər kəs üçün əlçatandır.
Çalışın sağlam qalın, sağ qalın!
