Soyuq havalar başlayan kimi milyonlarla insan qış gödəkçələrinə bürünür, lakin bu geyimin arxasında əsrlər əvvəl formalaşmış fizika qanunlarının və müasir materialşünaslıqdakı irəliləyişlərin olduğunu bilmirlər.

Qaziler.az xəbər verir ki, "The Conversation" qəzetinə görə, fiziklər müasir gödəkçələrin effektivliyinin parçanın nəfəs alma qabiliyyətini qoruyarkən üç klassik istilik ötürmə mexanizminin - keçiricilik, konveksiya və radiasiyanın idarə olunmasına əsaslandığını izah edirlər.

Fiziki prinsiplərin özü elmə çoxdan məlumdur. Hələ 18-ci əsrdə İsaak Nyuton konvektiv soyutmanı təsvir etmiş və 19-cu əsrdə Jozef Furye istilik keçiriciliyinin riyazi əsasını qoymuşdur. Həmin əsrin sonlarında Jozef Stefan və Lüdviq Boltsmanın işləri, ardınca Maks Plankın tədqiqatları istilik radiasiyası haqqında müasir anlayışımızı formalaşdırdı. Lakin, mütəxəssislərin vurğuladığı kimi, inqilab nəzəriyyədə deyil, materiallarda baş verdi.

Qış gödəkçəsinin əsas məqsədi bədəndən istilik itkisini yavaşlatmaqdır. İstilik keçiriciliyi izolyasiya vasitəsilə həll olunur: tük və müasir sintetik liflər havanı mikroskopik "ciblərdə" saxlayır və istiliyin çıxmazdan əvvəl getməli olduğu məsafəni artırır. Son illər bu yanaşmaya aerogellər kimi ultra yüngül məsaməli materiallar əlavə edilmişdir ki, bu da nazik təbəqələrdə belə istiliyin saxlanmasına imkan verir.

İstilik şüalanması - bədənin daim yaydığı görünməz infraqırmızı dalğalar xüsusi rol oynayır. Müasir gödəkçələr bu şüalanmanın bir hissəsini bədənə geri qaytaran əks etdirici təbəqələrdən və mikroskopik naxışlardan istifadə edir. Mühəndislər nəmin buxarlanmasına mane olan bərk metal örtüklərdən çəkinirlər. Bunun əvəzinə, onlar istilik əks olunmasını və nəfəs alma qabiliyyətini birləşdirən nöqtəli və ya torlu strukturlardan istifadə edirlər.

İstiliyin açarı quruluqdur. Nəmlik gödəkçənin içərisində qalsa, izolyasiya öz xüsusiyyətlərini itirir və istilik daha sürətli çıxmağa başlayır. Buna görə də, müasir modellər nəm udma qabiliyyətinə malik daxili parçaları, ventilyasiya elementlərini və membranları su buxarının keçməsinə imkan verən geyimlərdir.

Alimlərin fikrincə, qış geyimlərinin gələcəyi adaptiv materiallardadır. Tədqiqatçılar artıq rütubət və temperaturdan asılı olaraq mikroventilyasiya kanallarını avtomatik olaraq aça və bağlaya bilən parçalar, eləcə də ətraf mühitə cavab olaraq həcmi tənzimləyən izolyasiya üzərində işləyirlər. Bu cür həllər geyimləri insan müdaxiləsi olmadan şəraitə uyğunlaşan "ağıllı" termorequlyasiya sistemlərinə yaxınlaşdıra biləcək.

QAZİLER.AZ