Azərbaycandan yeni qaz həcmləri tədarükdə fasilələr fonunda Avropa üçün xüsusilə vacibdir.
Bunu Trend-ə Xəzər Siyasət Mərkəzinin təhlükəsizlik və siyasət proqramının rəhbəri Riçard Hoqland deyib.
“Avropa karbohidrogenlərdən yaşıl enerjiyə çox uzun bir keçid mərhələsindədir, lakin yaxın gələcəkdə təbii qaza ehtiyacı olacaq. Azərbaycandan yeni qaz həcmləri ona görə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir ki, Ukraynadakı müharibə Avropaya təbii qaz nəqlini pozub. Ona görə də Avropa Azərbaycandan əlavə qaz tədarükünü əlbəttə ki, alqışlayır”, - deyə o bildirib.
Bundan əlavə, Hoqland hesab edir ki, Türkmənistan digər mühüm potensial mənbə ola bilər.
“Avropa üçün Türkmənistanı Transxəzər boru kəmərinin tikintisini təmin etməyə inandırmaq vacibdir”, - deyə Riçard Hoqland bildirib.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin iyulun 21-də “4-cü Sənaye İnqilabı dövründə Yeni Media” mövzusunda Şuşa Qlobal Media Forumunun açılışında dediyi kimi, Azərbaycan Transxəzər boru kəməri layihəsinin təşəbbüskarı olmayacaq.
"Çünki adətən ölkələrin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən layihələr, məsələn, Cənub Qaz Dəhlizi layihəsində olduğu kimi, bu ölkələrin resurslarına əsaslanır. Biz onun təşəbbüskarı olmuşuq və əsas səhmdar olmuşuq. Biz faktiki olaraq bütün hökumətlərarası əlaqələrin və sazişlərin əlaqələndiricisi kimi çıxış etmişik. Bildiyiniz kimi, bu layihə uğurla həyata keçirilib. Aİ-nin enerji məsələləri üzrə komissarı Azərbaycanı ümumavropa qaz tədarükçüsü adlandırır. Bu doğrudur, çünki bizim Avropaya qaz nəqlinin coğrafiyası genişlənir. Ümid edirəm ki, bu ilin sonuna kimi daha iki Avropa ölkəsi Azərbaycan qazının alıcısına çevriləcək.
Transxəzər kəmərinə gəlincə, bu layihə, onun ideyası Türkmənistanın qaz ehtiyatlarına əsaslanır. Ona görə də bunu təşəbbüs etmək və sərmayə qoymaq bizə aid deyil. Biz nə edə bilərik? Mövcud infrastrukturumuzu təmin edə bilərik. Azərbaycan üç il əvvəl çəkilmiş kəmərin genişləndirilməsi üzərində işləyir. Niyə? Çünki Avropada tələbat artır. 10 milyard kubmetr üçün nəzərdə tutulan TAP kəmərinin indi 20 milyard kubmetrə qədər genişləndirilməsinə ehtiyac var. TANAP isə 16 milyarddan 32 milyard kubmetrə qədər genişləndirilməliyik. Biz bunu gözləmirdik, vəziyyət dəyişib. Biz genişlənmədən danışırıq, çünki Azərbaycan daha çox qaz hasil edəcək. Məsələn, 2021-ci ildə 19 milyard kubmetr ixrac etmişiksə, keçən il 22 milyard kubmetrdən çox ixrac etmişik. Bu il isə yəqin ki, bu rəqəm 24 milyard kubmetr və ya daha çox olacaq. Sizinlə görüşmədiyimiz həmin aylarda biz Abşeron qaz yatağında aşkar edilmiş qazın həcmini açıqlamışdıq - bu, ən azı 300 milyard kubmetrdir. Birinci quyu artıq “Şahdəniz”dəki bütün digər quyulardan daha çox qaz hasil edir. Yəni bu sahənin nə qədər məhsuldar olduğunu təsəvvür edə bilərsiniz. Başqa sözlə, bizim boru kəməri sistemimizin genişləndirilməsi resurslarımızın artmasına əsaslanır.
Siz də çox yaxşı bilirsiniz ki, Avropa bankları indi qazıntı yanacağı ilə bağlı layihələri maliyyələşdirməyi dayandırıb. Ona görə də bunun üçün xeyli vəsait toplamaq çətin olacaq. Biz “Cənub Qaz Dəhlizi”ni tikən zaman korporativ maliyyələşdirmə ilə yanaşı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankından, Avropa İnvestisiya Bankından, Asiya İnkişaf Bankından (AİB), Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankından da vəsait almışıq. İndi bu Avropa təşkilatlarından ikisi geri çəkilib. Ümid edirəm ki, onlar müvəqqəti olaraq yanacaq layihələrini maliyyələşdirməyi dayandırdılar. Beləliklə, sual yaranır: kim bu layihələri maliyyələşdirəcək? “Yaşıl” enerjiyə keçid bu layihənin həyata keçirilməsini daha da çətinləşdirir. Avropada müşahidə etdiyimiz qaz qiymətlərindəki dalğalanmalar da bir çox suallar doğurur. Üstəlik qiymət məsələsi, qazın maksimal qiymətinin müəyyən edilməsi, mənim fikrimcə, istehlakçılar üçün qətiyyən yolverilməz idi. Bu, həmin ölkələrin uzun illər müdafiə etdikləri bazar iqtisadiyyatının istənilən prinsiplərinə tamamilə ziddir. Yəni realizm baxımından bu, çox problemlidir. Amma yenə də kimsə Transxəzər boru kəməri çəkməyə qərar verərsə, biz ancaq sevinəcəyik. Biz daha çox tranzit haqqı alacağıq və daha çox əməkdaşlığımız olacaq”, - dövlət başçısı bildirib.
ABŞ-ın Azərbaycandakı keçmiş səfiri Metyu Brayza “Abşeron” qaz yatağının əhəmiyyətini vurğulayıb.
"Abşeron" yatağında 300 milyard kubmetr təbii qazın tapılması təbii ki, sevindirici xəbərdir. Birinci mərhələdə hasilatın ildə 1,5 milyard kubmetr olacağı gözlənilir”, - deyə o bildirib.
"Abşeronda daha çox qazın kəşf ediləcəyini söyləmək üçün hər cür əsas var. Bunlar yalnız ilkin rəqəmlərdir. Beləliklə, 1,5 milyard kubmetr, məsələn, Bolqarıstan və Balkanlarda əhəmiyyətlidir. Bu, Bolqarıstanda ildə 3 milyard kubmetr qaz istehlak edən yerli bazarlar üçün əhəmiyyətlidir”, - deyə Brayza bildirib.
Qeyd edək ki, Fransanın “TotalEnergies” şirkəti SOCAR dövlət neft şirkəti ilə birgə Xəzər dənizində, Bakıdan təxminən 100 km cənub-şərqdə yerləşən “Abşeron” qaz-kondensat yatağının işlənməsinin birinci mərhələsi çərçivəsində hasilata başlandığını elan edib.
İlkin hesablamalara görə, yatağın ehtiyatları 300 milyard kubmetrə yaxındır.
İstehsal gücü sutkada 4 milyon kubmetr qaz və 12 min barel kondensat təşkil edir. Qaz Azərbaycanın daxili bazarında satılacaq.
“Abşeron” yatağının işlənməsi artan tələbatı ödəmək üçün əlavə qaz tədarükünü təmin edir.
JOCAP birgə şirkəti tərəfindən idarə olunan layihədə TotalEnergies və SOCAR 50% paya malikdir.
